Achtersegmentchirurgie

achtersegmentchirurgie omvat chirurgie op het glasvocht en op het netvlies. Tot voor 10 jaar was dit een vorm van chirurgie die minder frequent werd uitgevoerd en wel omdat de resultaten niet altijd optimaal waren. De laatste jaren is ook deze vorm van oogchirurgie zeer sterk geëvolueerd en dit vooral door verbetering van de toestellen en de techniek van de operatie. Deze vorm van chirurgie veronderstelt specifieke apparatuur: een aangepaste operatiemicroscoop, specifieke apparatuur, speciale micro instrumenten, koudlichtbronnen, een aangepaste frequency doubled YAG-laser die toelaat om via glasvezel endolaser te doen, en uiteraard een goed getrainde chirurg. Deze vorm van oogheelkunde wordt dan ook niet alle ziekenhuizen uitgevoerd maar wel in daartoe gespecialiseerde diensten. De operaties die de achtersegmentchirurg uitvoert zijn de operaties voor netvliesloslating, vitrectomie (het verwijderen van het glasvocht), en membraan peelings. Deze operaties worden meestal onder volledige verdoving uitgevoerd en vereisen een hospitalisatie van één of meerdere dagen.

Vitrectomie

De vitrectomie is het verwijderen van het glasvocht. Dit kan nodig zijn als er bloedingen zijn in het glasvocht, waardoor het zicht gestoord wordt. Of als er tractiemembranen in het oog aanwezig zijn die het netvlies zouden kunnen lostrekken. Ook als er een peeling nodig is, dit is het afpellen van een vliesje van het netvlies, zal eerst een vitrectomie uitgevoerd worden. Een vitrectomie vereist een specifiek toestel, een cutter. Het glasvocht is een slijmerige massa, zowat te vergelijken met eiwit van een rauw ei. Als je dit aanzuigt dan komt er een slijmprop in de opening van de naald die de opening verstopt zodat het onmogelijk is om het glasvocht op deze manier te verwijderen. Elke prop moet dus aan de opening worden afgesneden. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van een cutter. Dit is een naald met een zijdelingse opening. Aan de binnenzijde van deze naald zit een holle cilinder die met een hoge frequentie aan de binnenzijde in de lengteas van de naald op en neer beweegt en door telkens voor de opening van de naald te komen, de slijmprop steeds opnieuw afsnijdt. Met de cutter moet het glasvocht zorgvuldig in het oog opgezocht worden en verwijderd worden zonder tractie op het glasvocht uit te voeren. Tractie op het glasvocht, leidt tot tractie op het netvlies en tot vormen van retinascheurtjes en netvliesloslating, wat uiteraard te vermijden is. Het glasvocht dat verwijderd is wordt door het toestel vervangen door een aangepaste zoutoplossing. Moderne cutters zijn heel klein van diameter en kunnen door een kleine opening in het wit van het oog ingebracht worden. Via een andere opening kan een lichtbron in het oog worden ingebracht, of kan een glasvezel worden ingebracht om endolaser te kunnen uitvoeren. Het nadeel van en vitrectomie, is dat het aanleiding geeft tot vroegtijdige vertroebeling van de lens, cataract. Daarom wordt de vitrectomie vaak voorafgegaan door een lensextractie. Een lensextractie na vitrectomie is immers een stuk moeilijker dan een gewone lensextractie.

Vitrectomie met peeling.

Bij de peeling wordt het oppervlakkig velletje van het netvlies afgepeld (de lamina limitans interna). Dit gebeurt na uitvoeren van een vitrectomie, en gebeurt met behulp van micropincetjes en microschaartjes die ook via kleine openingen worden ingebracht. Het afpellen van het netvlies kan nodig zijn in geval van woekering van vliesjes op het netvlies, die in sommige gevallen kunnen woekeren en schrompelen en vervorming van het netvlies met waarnemen van vervormde beelden kunnen veroorzaken. Bij het maculair gat, ontstaat er een gaatje ter hoogte van het centrum van de macula, de fovea, door tractie van een vliesje aan het oppervlak van het netvlies. Deze tractie en de symptomen van het maculair gat zijn meestal progressief en vereisen daarom een peeling. Bij het maculair gat ontstaat niet alleen vervorming van het beeld in het oog, maar treedt er ook progressieve vermindering van het zicht op. Het gaatje dat door tractie op de fovea is ontstaan, sluit vaak spontaan na uitvoeren van de peeling, waarbij de vervorming afneemt en ook de visus geleidelijk aan verbetert. In deze gevallen is de recuperatie van de visus niet steeds volledig, en vaak tot 6 maanden nodig om tot het finaal resultaat te komen. Soms zal bij de operatie van het maculair gat, net zoals bij de netvliesloslating gebruik gemaakt worden van lucht of gas of siliconeolie en zal het oog in een opgegeven positie (voorovergebogen houding) moeten gehouden worden, wat uiteraard vervelend is.

De operatie voor netvliesloslating.

De oude operatietechniek, waarbij een siliconeband rond het oog werd aangetrokken, wordt meer en meer verlaten. Door deze siliconeband verhoogde de oogdruk in het oog en kon via een prikplaats het vocht van onder het netvlies geduwd worden. Tegenwoordig wordt bij een netvliesloslating bijna altijd een vitrectomie gedaan. Een vitrectomie, of heelkundig verwijderen van het glasvocht, laat toe om het glasvocht te vervangen door lucht, expandeerbaar gas of silicone olie. Na het verwijderen van het glasvocht wordt dus lucht, expandeerbaar gas of silicone olie ingespoten. Hierdoor kan, van binnenuit druk op het netvlies gezet worden en het netvlies door deze druk terug op zijn plaats worden gebracht. Het expandeerbaar gas zal in volume toenemen om zo het netvlies op zijn plaats te houden en zal nadien in de loop van de weken die volgen op de operatie geleidelijk aan verdwijnen. Het gas wordt door de patiënt waargenomen als een storend niveaubeeld, dat uiteraard, met het verdwijnen van het gas, ook verdwijnt. Belangrijk is op te merken dat zolang er gas in het oog aanwezig is, geen vliegreizen mogen ondernomen worden. Op het einde van de operatie worden met de endolaser ook de scheuren omgeven met laserpunten en wordt vaak rondom rond enkele rijen laserpunten gezet op de rand van het netvlies om zo het netvlies ook op langere termijn op zijn plaats te kunnen houden. In die gevallen waar het expandeerbare gas onvoldoende druk uitoefent op het netvlies om dit op zijn plaats te krijgen of te houden, kan siliconeolie worden ingebracht, waarmee beduidend meer druk op het netvlies kan uitgeoefend worden om het netvlies op zijn plaats te krijgen en of te houden. Deze siliconeolie zal, na verloop van maanden terug moeten verwijderd worden. Indien er dan nog tractiefenomenen zijn, dan kan bij het verwijderen van de siliconeolie opnieuw een netvliesloslating optreden. Het inbrengen van siliconeolie, brengt ook een optische verschuiving te weeg, waardoor de bril niet meer past, maar die verdwijnt bij het verwijderen van de siliconeolie. Deze olie kan ook aanleiding geven tot – soms sterk – verhoogde oogdruk. Ook deze zal regelmatig moeten gecontroleerd worden na de operatie. Daar waar een vitrectomie op zich al vaak aanleiding geeft tot cataract, zal het expandeerbare gas en de siliconeolie, dat met zekerheid doen, zodat een operatie voor netvliesloslating vaak gecombineerd wordt met een lensextractie, ook al was de lens nog helder.